Türkiye'nin ilk koleksiyon sitesi Kolleksiyon.Org'u 2001 yılında kurduktan sonra ilk iş olarak yaptığımız kağıt para derecelendirme sistemini Türk koleksiyoncularına tanıtarak, Türk koleksiyoncularının gündemindeki en büyük soruna çözüm olduğumuzu düşünüyorum. Çünkü kondisyonu anlatmak için dünyada olduğu gibi Türkiye'de de göreceli kavramlar olan "temizlik-kirlilik" veya "iyilik-güzellik" terimleri kullanılıyor.
Ama neye göre kirli, kime göre temiz bir para? İşte bu belirsizliğin veya yanlış anlamanın önüne geçmek için dünyanın da kullandığı "kirlilik veya bozukluk" etkenlerini kullanarak bir derecelendirme ve puanlama sistemini 2001 yılında uygulamaya koyduk. Kısa bir süre sonra birçok koleksiyoncu ve satıcı internet sitemizdeki bu sistemi kullanmaya başladı. Bu sistem, ticarette de oluşan yanlış anlaşılmaları en aza indirdiğinden koleksiyoncular arası güveni pekiştirmiştir. Bu gelişmeler bizim açımızdan memnuniyet vericidir.
Kondisyon derecelendirme sisteminde her puanın belirgin özellikleri vardır. Detaylı ve uzmanca yapılacak değerlendirmede kağıt paranın ön ve arka yüzü ayrı ayrı değerlendirilebilir. İki yüzün (ön ve arka) ayrı ayrı değerlendirilmesi yapıldığında eğer yüzler farklı puanlara sahipse düşük olan puan kağıt paranın kondisyonunu belirlemelidir.
Biz derecelendirme sistemimizi buçuklu (0.5 puan) gösterimi de ekleyerek, elimizden geldiğince kondisyon hakkında net bilgi vermeye çalışıyoruz. Puanlama yaparken hala bazı zorluklarla karşılaşılabilir. Bu durumda kağıt paranın kondisyon puanı yanında ufak bir açıklama yapılması da zihinlerdeki soru işaretlerini kaldırmakta yarar sağlar.
Herhangi bir kullanım, katlama veya eskime söz konusu değildir. Harika bir şekilde korunmuş bu para, basımyeri, bankomat, piyasa ve koleksiyonerce hiç kullanılmamıştır. Kağıt renk kaybı ve bozulması olmaksızın temiz ve düzgündür. Köşeler keskin ve sivridir, yuvarlaklaşma kesinlikle yoktur. Para kendi doğal parlaklığındadır. TC Merkez Bankası, paralarıın basımından sonra paraları para sayma makinasında saymakta, paketlemekte ve daha sonra tedavüle sunmaktadır. Bu nedenle sol üst köşeden tahmini 2-3 cm sağ tarafta oluşan minik kırıklar paraların çilliğini etkilememektedir. Bu paralar çil olarak kabul edilmektedir. |
Paranın tam ortasında çok hafif bir kat izi gibi, zorlukla farkedilebilen kusuru vardır ancak kağıdın yüzeyini kıran (ezilme gibi) herhangi bir kusur yoktur. TCMB basım sonrası sayım kırığı hariç diğer bankaların sayma makinalarında meydana gelen kırık veya merkezde ince bir kat olabilir ancak ikisi aynı anda olamaz. Kağıt temiz ve orijinal parlaklığındadır. Köşeler yuvarlaklaşmamıştır. |
Çok az kullanılmış güzel bir para. En fazla üç taneye kadar ince çizik (çok hafif kırık) veya bir kuvvetli kırık mevcut olabilir. Kağıt temiz ve orjinal parlaklığındadır. Köşeler çok az yuvarlaklaşmış olabilir. Çiziğin kenarla buluştuğu noktada çok az bir yıpranma da olabilir. |
Biraz daha fazla yıpranma ve kullanımın farkedilebileceği ama yine de güzel bir para. Yatay ve dikey birkaç çizik yani çok hafif kırıklar olabilir. Kağıt çok az kirlenmiş veya rengi hafif grileşmiş olabilir. Kağıdın kendisi düzgündür yani yumuşak (ezik) değildir. Çerçeve alanında yırtıklar olmasa dahi kenarlar hafif yıpranmış olabilir. Köşeler de yıpranmış olabilir ancak tamamiyle yuvarlaklaşmamıştır. |
Kolaylıkla anlaşılabilecek şekilde tedavül görmüş bu para, birçok çiziklere, kırıklara ve büküklere sahip olabilir. Kağıt aşırı derecede kirli değildir ancak bazı yumuşamalar olabilir. Kenarlar paranın çok kullanılmış olduğunu belli eder durumda olup çerçevede ufak yıpranma yırtıkları olabilir. Yırtıklar çerçevededir, dizayn alanına kadar uzamaz. Çok fazla katlanmadan dolayı merkezde bir delik oluşmamıştır. Renkler belirgindir ama çok parlak değildir. Bir yada iki zımba deliği olağandışı yıpranma olarak sayılmaz. Genel görünüm hala istenen düzeydedir. |
Hırpalanmış çok kullanılmış bir para olmasına rağmen hala eksiksizdir. Köşelerde daha da fazla yıpranma ve yuvarlaklaşma, çentikler (kertik) bulunabilir. Yırtıklar dizayn alanına kadar uzanabilir. Renk bozulması, boya lekesi olabilir. Aşırı katlanmadan ötürü merkezde bir delik oluşmuş olabilir. İğne yada zımba deliği olabilir. Kağıt yumuşak, gevşek olabilir ama hiçbir parça eksik değildir. |
İyice yıpranmış, çok kullanılmış bir para. Uzun zaman tedavül görmesinden dolayı, kalın birçok çizik ve kırıklar, boya lekesi, iğne-zımba deliği, kir, renk bozulması, kenar yırtıkları, merkezde delik, yuvarlaklaşmış köşeler gibi hasarlara sahip olabilir. Büyük parça eksiği bulunmaz. Kağıt üzerine şekil,resim vb. çizilmiş olabilir. |
Tamamiyle gevşek, kirli, çok kullanılmış bir para. Büyük parçalar yırtık-pırtık şekilde olabilir. Yırtıklar daha geniş olabilir. Paranın belirsiz ksıımları daha büyüktür. |
Birçok hasardan dolayı paçavra gibi olmuş, yıpranmış, lekeli, parçaları eksik, şekiller çizilmiş, daha büyük delikleri olan bir paradır. Parçaları bir arada bant tutuyor olabilir. Düzgün olmayan kenarlar kesilip düzeltilmiş olabilir. |
Fiyatlandırmadaki en önemli etkenlerden olan kondisyon derecelendirme bilgisinin koleksiyonculuğunuza yardımcı olacağını ümit ediyorum.
Çok çok temiz bir hayat, çil çil günler diliyorum.
Selim Doğan 30 Ağustos 2004
|